Từ Tân Trào đến An toàn khu Định Hóa - Hành trình về nơi “giữ mạch sống” dân tộc

Lặng lẽ giữa rừng già, nghe thời gian vọng lại

Đường lên Định Hóa uốn lượn theo sườn núi, như một sợi chỉ mảnh gắn liền hiện tại với quá khứ. Mỗi khúc cua, mỗi con dốc là một nấc thang đưa chúng tôi tiến gần hơn tới một thời kháng chiến hào hùng. Không gian đổi thay rõ rệt – từ ồn ào phố thị sang vẻ trầm mặc của miền trung du, nơi mây lững lờ trôi sát đỉnh núi và rừng xanh trải dài bất tận.

Điểm dừng chân đầu tiên là Khuôn Tát – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh từng sống và làm việc. Căn nhà sàn nhỏ nép mình dưới tán rừng, nền đất nện, mái lá đơn sơ, bộ bàn ghế tre nứa còn giữ nguyên như thuở nào. Không có gì hoành tráng, nhưng sự giản dị nơi đây khiến người ta xúc động. Ai bước vào cũng tự nhiên hạ giọng, như thể Người vẫn đang ngồi nơi góc bàn nhỏ, viết những chỉ thị mang tính sống còn cho đất nước.

Rời Khuôn Tát, chúng tôi men theo lối mòn xuyên rừng đến đồi Khau Tý – nơi Bác ở trong những ngày đầu lên Việt Bắc. Giếng nước cũ vẫn trong, cây cối vẫn xanh mướt. Hướng dẫn viên khẽ nói: “Ở đây, Bác thường đi dạo quanh vườn, vừa đi vừa nghĩ chuyện nước nhà.” Câu nói ấy, tưởng nhẹ như gió, mà lặng lẽ gợi lên bao suy tư.

Buổi chiều, chúng tôi ghé Hang Bòng – trụ sở Bộ Quốc phòng thời kháng chiến. Lối vào hang âm u, lạnh và ẩm, nhưng sâu bên trong là nơi từng vang lên những quyết định chiến lược mang tính lịch sử. Thật khó tin rằng, giữa điều kiện thiếu thốn đến vậy, các nhà lãnh đạo vẫn kiên cường vạch ra những kế hoạch làm thay đổi vận mệnh cả dân tộc.

Tân Trào – Nơi khởi đầu của một nền độc lập

Chúng tôi rời Định Hóa trong tiết trời se lạnh, nắng nhẹ trải vàng khắp rừng. Tân Trào hiện ra như một chương sách cũ mở lại giữa thiên nhiên. Con đường dẫn đến đây không dài, nhưng mỗi bước chân lại như lùi vào sâu hơn trong mạch ngầm của lịch sử.

Lán Nà Lừa là điểm dừng đầu tiên trong ngày – nơi Bác Hồ từng sống trong những ngày tháng căng thẳng nhất trước khởi nghĩa. Lán nhỏ nép mình dưới tán rừng già, gió rì rào xuyên qua vách tre, chim rừng ríu rít trên cao – không gian yên bình đến khó tả. Ở đây, Người viết thư gửi đồng bào, ra mệnh lệnh khởi nghĩa, chuẩn bị cho ngày ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Và cũng tại nơi này, Người viết bài thơ:

Sáng ra bờ suối, tối vào hang
Cháo bẹ, rau măng vẫn sẵn sàng
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng
Cuộc đời cách mạng thật là sang.

Chỉ bốn câu, nhưng súc tích và sâu thẳm. Giản dị, mà thể hiện tinh thần thép, lối sống thanh cao của một người luôn đặt dân tộc lên trước bản thân. Cái “sang” ở đây không nằm trong vật chất, mà ở lý tưởng, ở sự kiên định trước gian khổ.

Rời lán, chúng tôi đến đình Tân Trào – nơi Quốc dân Đại hội được tổ chức ngày 16/8/1945. Cây đa cổ thụ trước đình vẫn sừng sững, rễ to như những bàn tay bấu chặt vào đất mẹ. Chính dưới gốc cây ấy, mệnh lệnh Tổng khởi nghĩa từng được phát đi. Tôi đứng lặng nhìn lên tán lá già, lòng nghe như vọng lại tiếng bước chân khởi nghĩa của một thời oanh liệt.

Về lại hiện tại, mang theo lịch sử

Chiều muộn, chúng tôi quay lại bản người Tày ở Định Hóa, quây quần bên bữa cơm nếp lam, rau rừng, thịt gác bếp. Không gian ấm cúng, tiếng đàn tính, điệu hát then vang lên từ những mái nhà sàn. Ở đây, con người gần nhau hơn. Lòng người cũng nhẹ lại. Không phải vì quá khứ đã lùi xa, mà bởi nó vẫn ở đây – trong mỗi mái lá, mỗi bậc đá, mỗi câu chuyện người dân kể lại bằng tất cả sự trân trọng.

Chuyến đi đến ATK Định Hóa và Tân Trào là một hành trình trở về – không chỉ với lịch sử, mà còn với chính bản thân mình. Ta hiểu thêm về nơi từng giữ mạch sống dân tộc. Ta thấy lòng mình lắng lại. Bởi lịch sử không phải để học thuộc, mà để sống cùng. Để bước tới. Để hiểu rằng, những điều giản dị nhất đôi khi lại là điều thiêng liêng nhất.

TM