Tắm nắng – Tắm biển: Khúc giao hòa giữa vũ trụ và cơ thể người

Vũ trụ thở qua từng tế bào con người

Tôi tin rằng: con người không đơn độc. Chúng ta là một nhành xanh trong khu rừng vũ trụ, là hạt bụi biết cảm xúc giữa trời đất rộng lớn. Cơ thể – với nước chiếm hơn 60%, máu tuần hoàn như thủy triều, nhịp tim vang lên như tiếng trống trong lòng đất – là minh chứng sống động cho một điều: ta sinh ra từ tự nhiên và chỉ trong tự nhiên, ta mới thực sự chữa lành.

Giữa nhịp sống công nghệ, nơi con người ngày càng xa rời mặt trời, biển cả và nhịp sinh học nguyên sơ, những liệu pháp như tắm nắng và tắm biển đang được tái khám phá như những “món quà cổ xưa” của Mẹ Thiên Nhiên. Không phải ngẫu nhiên mà trong nhiều nền văn hóa, ánh nắng bình minh và biển khơi được xem là nơi thần linh trú ngụ. Khoa học hiện đại đang dần xác nhận lại điều mà cổ nhân đã hiểu bằng trực giác: thiên nhiên có thể chữa lành – nếu ta biết lắng nghe.

Góc nhìn từ Moritz và Pelz từ ánh sáng Mặt Trời

Trong Heal Yourself with Sunlight, Andreas Moritz không ngần ngại gọi mặt trời là “liều thuốc miễn phí và toàn diện nhất mà con người từng có”. Đối với ông, ánh sáng mặt trời không chỉ là nguồn vitamin D, mà còn là một chuỗi tín hiệu sinh học phức tạp điều chỉnh hệ miễn dịch, huyết áp, tim mạch và cả cảm xúc con người.

Dù có phần cực đoan khi phản bác kem chống nắng và lối sống “tránh nắng như tránh dịch”, Moritz đã thổi bùng một cuộc đối thoại đầy cảm hứng về vai trò của ánh sáng tự nhiên đối với sức khỏe con người hiện đại – một thế giới đang ngày càng “thiếu nắng” cả trong không gian vật lý lẫn tâm hồn.

Ngược lại, The Menopause Reset của Mindy Pelz chọn một con đường dung hòa hơn. Dựa trên các nghiên cứu dịch tễ học, bà khẳng định rằng ánh sáng mặt trời vào buổi sớm không chỉ là đồng hồ sinh học chính xác nhất, mà còn là liệu pháp nội tiết tự nhiên giúp phụ nữ vượt qua thời kỳ mãn kinh. Một nghiên cứu dài hạn ở Thụy Điển (Lindqvist et al., 2016) đã minh chứng: tránh nắng hoàn toàn làm tăng nguy cơ tử vong – một nghịch lý tưởng chừng không thể.

Ánh sáng mặt trời và nước biển – trị liệu tự nhiên

Nếu sự sống trên Trái Đất bắt đầu từ ánh sáng, thì không quá lời khi nói rằng ánh sáng mặt trời chính là khởi nguồn của chữa lành tự nhiên. Từ lâu, nhân loại đã cảm nhận điều này bằng trực giác – nhưng ngày nay, khoa học hiện đại đang dần chứng minh lại niềm tin ấy bằng số liệu và bằng chứng thực nghiệm.

Andreas Moritz, trong Heal Yourself with Sunlight, đã gọi ánh nắng mặt trời là “thuốc chữa bệnh toàn năng”, là liều năng lượng sinh học giúp điều hòa huyết áp, tăng cường hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh mạn tính, thậm chí hỗ trợ các vấn đề tâm lý – thần kinh. Dù còn gây tranh cãi, luận điểm của ông mang lại một cách nhìn rất “người – vũ trụ”: ánh sáng không chỉ là năng lượng, mà là thông điệp sinh học gửi đến từng tế bào.

Tuy nhiên, y học hiện đại không hoàn toàn tán thành tất cả những điều Moritz đưa ra. Ví dụ, ông cho rằng ánh nắng có thể đảo ngược ung thư – điều chưa được xác nhận bởi các thử nghiệm lâm sàng đối chứng. Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ (NCI, 2024), việc bổ sung vitamin D không làm giảm nguy cơ mắc hoặc tử vong do ung thư.

Ngược lại, Mindy Pelz – trong The Menopause Reset – không thần thánh hóa ánh sáng, mà xem nó như một phần của liệu pháp chức năng hiện đại. Bà không chỉ dựa vào trực giác, mà viện dẫn những nghiên cứu dài hạn có giá trị khoa học cao, điển hình là nghiên cứu MISS tại Thụy Điển (Lindqvist et al., 2016). Theo đó, phụ nữ tránh nắng hoàn toàn lại có tỷ lệ tử vong cao hơn đáng kể so với nhóm tiếp xúc ánh sáng mặt trời có kiểm soát.

Không chỉ là vitamin D, ánh sáng UVB còn kích thích da sản xuất nitric oxide – một phân tử có vai trò quan trọng trong việc giãn mạch và hạ huyết áp (Gendelman et al., 2022). Bên cạnh đó, nhiều nghiên cứu thần kinh học cho thấy ánh sáng tự nhiên còn điều chỉnh nhịp sinh học, cải thiện chu kỳ ngủ – thức, và giúp não bộ sản xuất serotonin và melatonin – hai hormone ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng và giấc ngủ (Pelz, 2020).

Như vậy, ánh nắng – dưới góc nhìn khoa học – là yếu tố bảo vệ sinh học tự nhiên, miễn là con người tiếp cận nó một cách đúng đắn, có hiểu biết và vừa đủ. Đó không phải là chữa bệnh bằng phép màu, mà là đưa cơ thể trở lại với quy luật nguyên sơ mà nó vốn được tạo ra.

Làm sao để tắm nắng và tắm biển một cách khoa học, thuận tự nhiên

Những ai từng đứng trước biển vào một sớm tháng Ba – khi mặt trời còn đỏ nhạt và sóng thì thầm vào bờ – hẳn đã từng cảm thấy: chỉ cần có ánh sáng, nước và không khí, con người như được sống lại. Nhưng để biến cảm giác thành hiệu quả thực sự, khoa học đã chỉ rõ con đường “chữa lành đúng cách” qua ánh sáng và nước.

Theo American Academy of Dermatology (2024), thời gian lý tưởng để tắm nắng là trước 9h sáng và sau 16h chiều – khi cường độ tia UVB còn đủ để tổng hợp vitamin D, nhưng không quá mạnh để gây tổn thương da. Chỉ cần 10–30 phút mỗi lần, 2–4 lần mỗi tuần là đã đủ duy trì mức vitamin D huyết thanh >30 ng/mL, giúp tăng cường miễn dịch và trao đổi chất (NIH, 2024).

Tuy nhiên, phơi nắng không đồng nghĩa với việc để da cháy đỏ. Ngưỡng tối ưu là khi da bắt đầu ửng hồng nhẹ, không rát bỏng. Đó là lúc cơ thể đã nhận đủ “thư tín từ mặt trời”. Việc để da bỏng lại làm tăng nguy cơ tổn thương DNA và lão hóa sớm – một điều đi ngược lại mục tiêu chữa lành.

Ngoài ra, chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa như beta-carotene (gấc, cà rốt), lycopene (cà chua chín), vitamin C, E... sẽ giúp bảo vệ tế bào khỏi gốc tự do sinh ra khi phơi nắng (Young & Narayanan, 2022). Như vậy, chữa lành không phải chỉ là "ra nắng", mà là một chuỗi phối hợp giữa ánh sáng – dinh dưỡng – thở – vận động – ý thức.

Về tắm biển, nước biển là một loại “huyết thanh khoáng tự nhiên”. Với hàm lượng magie cao, biển giúp giảm căng thẳng thần kinh, cải thiện giấc ngủ, và tăng cường tâm trạng. Một nghiên cứu đăng trên British Journal of Dermatology (2019) còn cho thấy: tắm nước biển giàu muối khoáng giúp giảm rõ rệt các triệu chứng viêm da cơ địa – một minh chứng sống động cho khả năng kháng viêm của nước biển tự nhiên.

Bơi trong nước mặn nhẹ nhàng cũng giúp kích thích tuần hoàn máu, hỗ trợ thải độc qua da và thư giãn cơ bắp – tương tự như phương pháp thủy trị liệu (balneotherapy) trong y học cổ truyền châu Âu.

Cũng đừng quên, ánh sáng sáng sớm còn giúp thiết lập lại trục serotonin – melatonin, từ đó ổn định tâm trạng, cải thiện giấc ngủ và hỗ trợ nội tiết tố – đặc biệt với phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh (Pelz, 2020). Đồng thời, ánh sáng còn thúc đẩy sản sinh dopamine và beta-endorphin – hormone hạnh phúc, giúp con người thấy yêu đời hơn, kết nối hơn và… sống đúng hơn.

Chữa lành bằng cách trở về

Trong thế giới hiện đại, nơi con người sống trong những ô vuông bê tông, làm việc dưới ánh đèn huỳnh quang và kết nối bằng sóng điện từ, việc quay trở lại với ánh nắng và biển cả không chỉ là lựa chọn – đó là một sự trở về.

Bởi suy cho cùng, ta là một phần của đất trời. Tế bào ta ghi nhớ ánh sáng như một bản năng cổ xưa. Tinh thần ta dịu lại mỗi khi nghe tiếng sóng. Tim ta chậm rãi hơn trong làn nước mặn. Và đó là lúc ta được chữa lành – không cần thuốc, không cần toa – chỉ cần nắng, biển và một tâm thế mở lòng.

Từ hai góc nhìn – một của Andreas Moritz đầy cảm hứng từ y học thay thế, một của Mindy Pelz dựa trên chứng cứ lâm sàng – người đọc có thể tìm thấy sự cân bằng: giữa trực giác cổ xưa và khoa học hiện đại, giữa niềm tin và dữ liệu, giữa thiên nhiên và trí tuệ con người. Khi biết tôn trọng quy luật tự nhiên và hiểu rõ cơ chế sinh học của mình, ta sẽ biết cách tiếp nhận ánh sáng – nguồn năng lượng cổ nhất của vũ trụ – một cách an toàn và trọn vẹn.

Tắm nắng, tắm biển – nếu được thực hiện đúng cách, không chỉ là một hoạt động thư giãn, mà là một nghi lễ chữa lành thầm lặng. Trong mỗi giọt nước, mỗi tia nắng, đều chứa đựng một thông điệp sâu xa: vũ trụ chưa bao giờ quay lưng với ta – chỉ là ta đã quên cách lắng nghe.

Tuệ Minh