Giữa đại ngàn Trường Sơn, nơi Đường 9 vắt ngang từ Đông Hà đến tận biên giới Lào, đã từng vang lên tiếng bom đạn dữ dội, những trận đánh ghi dấu trong sử sách và khắc sâu vào tâm khảm của cả hai bên chiến tuyến. Đó chính là Khe Sanh – vùng đất đẩm máu, phủ lửa và con người đo bằng ý chí.

Một tuyến đường – Hai vận mệnh

Đường 9 – không đơn thuần là một con đường chiến lược. Nằm cách biên giới Việt – Lào khoảng 20 km, con đường này chính là sợi dây huyết mạch nối Đông Trường Sơn với Tây Trường Sơn, kết nối các căn cứ miền Trung với hệ thống hậu cần trên đất Lào. Với Mỹ, đây là vị trí then chốt cần kiểm soát để ngăn dòng viện trợ của miền Bắc qua tuyến đường mòn Hồ Chí Minh. Với Quân đội Nhân dân Việt Nam (QĐNDVN), đây là chiến tuyến sinh tử cần giữ vững bằng mọi giá.

Khe Sanh – một cứ điểm quân sự nằm ngay trên trục Đường 9, được Mỹ xem như "điểm neo" của "hàng rào điện tử McNamara". Tại nơi đây, họ kỳ vọng dùng công nghệ và hỏa lực để khóa chặt mọi hướng tiếp cận của đối phương. Nhưng thiên nhiên hiểm trở, rừng rậm và lòng người kiên trung đã biến nơi này thành “địa ngục lửa”, nơi thử thách bản lĩnh và ý chí dân tộc.

Trận chiến Khe Sanh – Ý chí trong lửa đạn

Vào ngày 21 tháng 1 năm 1968, trận Khe Sanh chính thức bùng nổ. Cuộc đối đầu kéo dài 170 ngày (theo tài liệu Việt Nam) – trở thành một trong những trận chiến ác liệt nhất của chiến tranh Việt Nam.

• Phía Mỹ và đồng minh: triển khai 45.000 – 69.000 quân, với 6.680 quân đồn trú tại căn cứ Khe Sanh. Bao gồm Thủy quân lục chiến Mỹ, quân đội Việt Nam Cộng hòa cùng các lực lượng hỗ trợ.
• Phía QĐNDVN: khoảng 58.000 quân, trong đó 17.000 người trực tiếp vây hãm Khe Sanh và 17.000 khác bảo vệ các tuyến hậu cần [3].

Trong lịch sử quân sự hiện đại, Khe Sanh từng được ví như "Điện Biên Phủ thứ hai" – nơi Mỹ sợ rằng họ sẽ bị bao vây và tiêu diệt hoàn toàn. Nhưng dù phía Việt Nam rút lui sau đó, mục tiêu chiến lược đã được thực hiện: tinh thần chiến đấu của Mỹ bị lung lay, phong trào phản chiến dâng cao, và những nghi ngờ về cuộc chiến bắt đầu len lỏi trong lòng nước Mỹ.

Đường 9 – Khe Sanh - “ Chảo lửa”

Cuộc chiến tại Khe Sanh không diễn ra trong một ngày, mà là chuỗi chiến dịch quân sự kéo dài với những bước đi tính toán kỹ lưỡng từ cả hai phía. Hỏa lực được dốc toàn lực. Quân đội Mỹ thả hơn 114.810 tấn bom xuống vùng này, triển khai 2.000 máy bay và 3.300 trực thăng. Đáp lại, phía Việt Nam đưa vào chiến trường 30 xe tăng PT-76, 136 khẩu pháo và 150 pháo phòng không. Thương vong của cả hai phía là cực kỳ lớn: khoảng 13.000 người phía Mỹ và 11.900 từ phía QĐNDVN [4].

• Chiến dịch Scotland (11/1967 – 3/1968): Mỹ chủ động củng cố phòng tuyến, xây dựng cứ điểm Khe Sanh như một pháo đài, chuẩn bị cho một cuộc đối đầu lớn. Thủy quân lục chiến được bố trí dày đặc, hệ thống hào, mìn, hỏa lực phòng thủ được gia cố mạnh mẽ.
• Giai đoạn vây hãm (21/1 – 8/4/1968): QĐNDVN mở màn trận vây hãm dài ngày với chiến thuật bao vây – pháo kích – cô lập. Hỏa lực dữ dội của ta khiến Khe Sanh trở thành "chảo lửa", trong khi phía Mỹ lo sợ tái diễn một “Điện Biên Phủ thứ hai”.
• Chiến dịch Pegasus (4/1968): Để giải vây, Mỹ tung lực lượng cơ động tinh nhuệ nhất, mở chiến dịch Pegasus. Với trực thăng, xe thiết giáp và không quân yểm trợ, họ tiến vào Khe Sanh – nhưng QĐNDVN đã chủ động rút lui, đạt mục tiêu chiến lược.
• Chiến dịch Scotland II (sau 8/4/1968): Quân Mỹ truy quét, kiểm soát lại địa bàn, nhưng hiệu quả không cao khi chiến trường trọng điểm đã chuyển hướng. Khe Sanh sau đó bị bỏ lại, như một "bãi chiến trường trống" giữa Trường Sơn, ghi dấu sự thất bại về chiến lược của Mỹ và đồng minh.

Di tích Đường 9 - Khe Sanh

Ngày nay, khi lặng bước qua Đường 9 – Khe Sanh, người ta không còn thấy khói lửa, nhưng vẫn có thể chạm tay vào lịch sử qua những di tích:

• Tượng đài Chiến Thắng Khe Sanh – biểu tượng thiêng liêng cho sự hy sinh anh dũng.
• Xe tăng PT-76 số 268 – một trong những chiếc xe tiên phong, được trưng bày tại Làng Vây.
• Các cao điểm khốc liệt: 881 Bắc, 861, Làng Vây, Huội San, sân bay Tà Cơn – từng ngày đêm dội bom đạn nay là nơi thấm đẫm hồi ức.
• Căn cứ Khe Sanh của Mỹ – còn lưu giữ xác máy bay C-130, trực thăng Huey, CH-47, các boong-ke, giao thông hào... như bảo tàng sống của chiến tranh [6].

Khe Sanh – Nơi ký ức cần được chạm tới bằng sự trân trọng

Ngày nay, Khe Sanh là điểm dừng chân của nhiều du khách tìm về dấu tích chiến tranh, nơi từng là một trong những mặt trận khốc liệt nhất. Nhưng giữa những câu chuyện hào hùng và yên ắng của núi rừng, không khó để nhận ra những khoảng lặng chưa được lấp đầy.

Không gian ký ức ấy xứng đáng được chăm chút hơn – không phải để làm mới quá khứ, mà để giữ gìn nó một cách đúng mực. Bởi mỗi vết tích nơi đây đều là một phần máu thịt của lịch sử, là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc rằng hòa bình hôm nay là thành quả không dễ có.

Để có trải nghiệm thực tế, Phong Nha Việt có những chuyến đi ý nghĩa khám phá vùng đất này, bạn tham khảo các chương trình của chúng tôi: 

• Bạn xem liên kết  Chương trình 2 ngày 1 đêm khám phá Cồn Cỏ, Vịnh Mốc, Cầu Hiền Lương, Cửa Tùng TẠI ĐÂY , và 3 ngày 2 đêm khảm phá Cồn Cỏ - Vịnh Mốc - Rú Lịnh  TẠI ĐÂY
• Hoặc Khám phá Khe Sanh cùng Pickup tour,  Chương trình 2 ngày 1 đêm  TẠI ĐÂY , và 3 ngày 2 đêm   TẠI ĐÂY
•  

Các bài viết này có lẽ hấp dẫn bạn

1.Cửa Tùng – Giá trị tự nhiên và văn hóa

2. Địa đạo Vịnh Mốc – Ánh sáng trong lòng đất

3. Cồn Cỏ – Viên ngọc xanh giữa đại dương

4. Quảng Trị - Di sản thiên nhiên và văn hóa

5. Khám phá DMZ - Ký ức về chiến tranh Việt Nam

6. Hai ngày trải nghiệm Khe Sanh, Hướng Hóa, Quảng Trị

7. Một ngày tắm rừng Rú Lịnh

Phong Nha Việt

Tài liệu tham khảo

1.     Wikipedia tiếng Việt: Chiến dịch Đường 9 – Khe Sanh

2.     Wikipedia tiếng Anh: Battle of Khe Sanh

3.     NDA: Chiến dịch Đường 9 Khe Sanh

4.     Báo Công An: 55 năm chiến thắng Đường 9 – Khe Sanh

5.     Báo Quân khu 4: Chiến thắng Khe Sanh – Giải phóng Hướng Hóa