Đồng Hới – Khe Sanh: rời thành phố đến chốn mùa sương

Mình đến vùng miền Tây Quảng Trị nhiều lần, mà lạ: mỗi lần là một cảm nhận. Lần này đúng lúc trời trở đông, bầu trời như một chiếc ô màu xám kéo thấp xuống, phủ lên núi rừng một lớp “im lặng” rất riêng. Không còn kiểu lấp lánh mùa hạ, mọi thứ âm thầm hơn—nhưng chính vì thế, từng chi tiết lại hiện ra rõ hơn: tiếng bánh xe riết nhẹ trên đường đèo, hơi sương bám kính, mùi cây rừng ẩm mát… Và rồi mình hiểu: có những chuyến đi không phải để “đi cho xa”, mà để nhìn sâu hơn—không chỉ bằng mắt, mà bằng cảm xúc

Ngày 1 – Rời Đồng Hới đến chốn mù Sương

08:00 – Rời Đồng Hới vào mùa chuyển đông
Trời sáng muộn kiểu mùa chuyển đông: không rực rỡ, nhưng dễ chịu. Đồng Hới lúc ấy giống một cái bếp vừa tắt lửa không còn cái nóng hầm hập của mùa hạ. Chúng tôi rời thành phố, hướng lên Hồ Chí Minh nhánh Tây, và tôi nhận ra điều kỳ lạ của những chuyến đi đường núi: thành phố không biến mất ngay, nó nhỏ dần, như ai vặn âm lượng cuộc sống xuống từng nấc.

09:30  – Qua cầu Khỉ bắc qua đầu nguồn dòng Long Đại
Hơn một tiếng sau, cầu Khỉ hiện ra, cái tên hơi lại, có lẽ nơi đây có nhiều khỉ về chơi. Tôi từng nhiều lần qua, và không ít lần bắt gặp những cá thể khỉ nhanh nhảu, lao lác trên cung đường này. Nước ở thượng nguồn Long Đại chảy không vội, kiểu “tôi biết tôi sẽ về tới biển, nên không cần hấp tấp”. Cầu Khỉ nằm ở khu vực bản Ho dọc tuyến Hồ Chí Minh Nhánh Tây, và từ đây trở đi, đường bắt đầu đổi tính.

Đầu nguồn Long Đại

11:30 – Cung đường xuyên sương
Qua cầu, con đường cuộn lại thành những khúc quanh, mây sà thấp, sương giăng mờ lối. Hai bên là rừng tự nhiên dày kín, tầng tán chen nhau như một cuộc họp đông người mà ai cũng nghiêm túc: cây nọ đỡ cây kia, giữ nước, giữ ẩm, giữ cái lạnh vừa đủ để bạn tỉnh.

Mùa này chạy qua đây có cảm giác mình đang xuyên sương thật sự—sương không chỉ ở xa làm nền ảnh, mà nó đi cùng bạn, bám nhẹ lên kính, lên tay áo.

Và rồi thỉnh thoảng, rừng “bật mí” một cú: một vệt trắng xóa của thác nước đổ từ cao xuống thấp, kiểu rơi tự do như ai đó vừa đánh rơi một mảnh mây. Bạn chỉ kịp nhìn và nghĩ “ồ”, rồi lại bị một khúc cua kéo đi tiếp. Núi rừng ở đây hay như vậy—không cho bạn đủ thời gian để chán.

12:00 – Sê Păng Hiêng - dòng sông đổ về phía Mê-Kông
Đến Hướng Lập, địa hình thấp dần, bầu trời mở ra, rừng bớt phủ kín, ánh sáng nhiều hơn. Nếu đoạn trước là “đi trong chiếc áo khoác của sương”, thì đoạn này giống như vừa kéo khóa áo xuống: dễ thở hơn, nhìn xa hơn.

Rồi bạn gặp cầu bắc qua Sê Păng Hiêng, một nhánh nước hướng về hệ thống Mê Kông. Đứng ở đây, bạn có cảm giác nước vùng biên viễn không chỉ “chảy”, mà “đi xa”—đi như mang theo chuyện núi rừng gửi vào một dòng lớn hơn. 

Trên cầu Sê-Păng-Hiêng 

12:30 -  Vượt đèo Sa Mù - Sự khác biết của tiết trời

Bạn cảm giác như đang đi qua một trạng thái của thời tiết. Con đường ở đây cao trên 1.000 mét, kéo dài gần 20 km như một dải lụa xám cột vào sườn núi; càng lên cao, tầm nhìn càng thu lại, và thế giới bỗng giản lược đến mức chỉ còn vài thứ thiết yếu: vệt đường trước mặt, tiếng máy xe đều đều, và lớp sương mỏng đang lặng lẽ tràn qua.

Sương ở Sa Mù làm cảnh vật trở nên mềm, như ai đó dùng tay vuốt phẳng những đường nét quá sắc của núi rừng. Có đoạn, mây sà thấp đến mức mà bạn thấy mình như đang chạy giữa một thảo nguyên châu Âu phiên bản Trường Sơn: bãi cỏ trải ra, những cụm cây thấp lùn—dáng cây như chịu khó “cúi người” trước gió lạnh và độ ẩm, lớn lên theo cách tiết kiệm, vừa đủ sống.

Thảm cỏ trên đèo Sa Mù

13:30 - Bản Chênh Vênh - Dừng chân dùng món Vân Kiều

Chênh Vênh không ồn ào, không cố gây ấn tượng. Nó nằm yên trên sườn núi như một câu nói nhỏ, nghe kỹ mới thấy hay. Nhà cửa gọn gàng, vườn tược giản dị, và cái không khí “đủ” ở đây làm mình tự nhiên bớt muốn lướt điện thoại. Có những nơi khiến bạn muốn chụp thật nhiều ảnh. Chênh Vênh thì khiến bạn muốn cất máy một lúc, nhìn bằng mắt thường cho đã—vì cảnh ở đây không đẹp kiểu lấp lánh, mà đẹp kiểu bền, như màu gỗ cũ càng nhìn càng ấm.

Đến đây bạn nhớ dừng bước ở Đoong Bui Homestay để tiếp thêm năng lượng bằng các thực phẩm bản địa – nhớ đặt trước kẻo chờ lâu. Món cá suối, măng rừng, canh đọt mây nên có trong thực đơn của bạn.

Trải nghiệm ẩm thực Vân Kiều tại Đoong Bui Homestay

15:00 - Hướng Phùng -  Pun cà phê

Hướng Phùng đón mình bằng một thứ không khí mát lành đặc trưng của vùng cao. Và rồi Pun xuất hiện như một điểm dừng đúng lúc—vì đi đường núi mà thiếu một ly cà phê tử tế thì giống như lên Sa Mù mà… không gặp sương.

Pun với mình là cà phê nguyên chất, kiểu uống một ngụm là biết ngay nó không cố làm vừa lòng ai bằng đường hay hương liệu. Nó đậm nhưng không gắt, thơm nhưng không phô. Mình hay nói vui: ly Pun như được chắt lọc từ tinh của đất, hương của trời—đất cho vị dày và chắc, trời cho mùi thơm thanh và cái hậu vị kéo dài. Uống xong không phải “tỉnh giật mình”, mà tỉnh theo kiểu dễ chịu: đầu óc sáng lên, nhưng lòng lại dịu xuống.

Ca phê Hướng Phùng, hương vị của đất, trời

17:30 - Đêm 5 Mùa

Tối về 5 Mùa, cái lạnh bắt đầu “lên tiếng”. Rét ở cao nguyên không giống rét ngoài phố. Nó không ồn ào, không gấp gáp; nó đến từ từ như một bàn tay mát đặt lên vai, nhắc mình khoác thêm áo và… nói chậm lại.

Cái hay là trong cái rét ấy, mọi thứ lại ấm lên theo cách khác: ấm vì được ngồi yên sau một ngày đường dài, ấm vì hơi thở thấy rõ trong không khí, ấm vì tiếng gió đi qua rặng cây nghe như đang kể chuyện. Có những đêm ở thành phố bạn ngủ để lấy sức. Còn đêm ở 5 Mùa, bạn ngủ như thể để “lắng” lại—lắng cho hết tiếng ồn trong đầu, rồi sáng dậy thấy mình nhẹ hơn một chút.

Đêm Năm Mùa là vậy, nhưng mình rất khác, men hương đoòng đoòng làm mình chết giấc.

Đêm ở Năm Mùa

Ngày 2 – Từ mặt hồ đến ký ức lịch sử

9:30 - Hồ Rào Quán – Rừng Phong Hương

Sáng dậy, người bị đứng hình nên phải tiếp năng lượng sạch, và xả “rác”  trong người mới đủ lực để đi tiếp. Đường đến hồ Rào Quán tuy đồi dốc nhưng không khó, kiểu như thấp dần đều. Bản nhỏ ven đường là điểm dừng chân để hiểu thêm sinh kế của người Vân Kiều với các nguồn từ rừng: Rau tớn, măng rừng, mây, … và kiểu sản xuất ở vùng miền núi.

Ở Hồ Rào Quán, điều làm tôi dừng lại không phải là một “điểm check-in”, mà là sự lặng. Mặt nước trải ra phẳng và sâu. Gió đi qua rất nhẹ, đủ để mặt hồ rung lên một chút rồi lại yên—giống một người vừa thở dài, nhưng không muốn nói vì sao.

Từ hồ vào rừng Phong Hương, không khí đổi mùi ngay: mùi lá ẩm, mùi đất, mùi rừng sau sương. Ánh sáng mùi đông yếu ớt lọt qua tán cây thành những vệt mỏng, rơi xuống lối vào. Mùa này lá đã rơi rụng nhiều và không còn sắc đỏ nhưng vẫn giữ  - một vẻ đẹp không cần ồn ào. Ở đây, tôi không muốn nói nhiều. Chỉ muốn đi chậm, nghe rõ tiếng bước chân, và thấy mình đang được thiên nhiên “dạy” lại một điều đơn giản: đôi khi, bình yên đến từ việc ở yên đúng chỗ.

Quang cảnh hồ Rào Quán

13:30 - Làng Vây- Trầm tích ký ức

Làng Vây—một điểm dừng để nhớ. Ở đây, ký ức về Chiến tranh Việt Nam không nằm trong sách giáo khoa theo kiểu khô khan; nó như một lớp trầm tích còn đọng lại trên đất, trong câu chuyện, trong không gian.

Đứng ở Làng Vây, mình có cảm giác thời gian không trôi thẳng. Nó vòng lại một chút, chạm nhẹ vào hiện tại rồi mới đi tiếp. Và tự nhiên bạn hiểu vì sao người ta hay nói “đi để thấy”: có những nơi không cho bạn thêm ảnh đẹp, nhưng cho bạn thêm một khoảng lặng—đủ để biết trân trọng hòa bình, và trân trọng cả những con đường mình đang được đi một cách bình yên.

Di tích Làng Vây

15:00 - Sân bay Tà Cơn - Thời gian có chữa lành?

Đến Tà Cơn khiến ta cảm thấy lịch sử như một tầng tích tụ: nằm im, không tranh cãi, nhưng luôn có mặt.

Chiến tranh, rốt cuộc, không chỉ là chuyện của súng đạn. Nó là chuyện của những con người đã từng đứng ở những nơi như thế này, nhìn lên bầu trời như tôi đang nhìn, và mang trong lòng một điều gì đó không thể gọi tên—lo lắng, hy vọng, hoặc chỉ là mong được sống. Giờ đây, bầu trời vẫn vậy, gió vẫn vậy, nhưng người đứng dưới bầu trời đã khác. Và có lẽ, đó là cách thời gian chữa lành: không xóa đi, chỉ đặt mọi thứ vào đúng khoảng cách để ta có thể nhìn, hiểu, và biết ơn.

Nghe kể chuyện Tà Cơn

Rời Tà Cơn, tôi mang theo một điều giản dị từ một nơi từng nhiều biến động là một lời nhắc nhẹ—hãy sống chậm lại, và trân trọng sự bình yên như trân trọng không khí mình đang thở.

Hai ngày Đồng Hới – Khe Sanh trôi qua nhanh như một lớp sương mỏng, nhưng cảm giác để lại thì đậm. Từ lúc rời phố, qua Cầu Khỉ, xuyên rừng mờ hơi nước, tới cầu Sê Băng Hiêng rồi lên Sa Mù, tôi thấy mình như đang đi qua nhiều “tầng” của một vùng đất: tầng xanh của rừng, tầng xám của mây, tầng yên của bản Chênh Vênh. Chiều ngồi ở Hướng Phùng nhấp ly Pun, thưởng thức cái tinh túy của đất trời  làm người ta tỉnh mà không gắt. Hồ Rào Quán và rừng phong hương dạy tôi bài học đơn giản: bình yên đôi khi là đứng yên đúng chỗ. Rồi Tà Cơn, Làng Vây khép lại bằng một khoảng lặng—đủ để biết ơn những ngày được đi qua núi rừng trong hòa bình.

Tuệ Minh