Từ thành phố tìm về một miền xanh

Từ thành phồ Hồ Chí Minh tôi đến Đồng Hới bằng máy bay – đây là phương tiện nhanh nhất, bạn có thể đi tàu, hoặc xe. Nhóm bạn tôi có người ở Hà Nội, Đà Nẵng cũng đến Quàng Bình trong dịp này. Đầu tiên chúng tôi đến Đồng Hới,  thành phố xinh đẹp, nho nhỏ này nằm bên sông Nhật Lệ, có bãi tắm Nhật Lệ, Bảo Ninh, Quang Phú đã làm chúng tôi say say. Trong hành trình chúng tôi đến Di sản Vườn quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng, mà điểm trải nghiệm là Vườn thực vật Phong Nha. Từ Đồng Hới  tôi hướng về phía tây, theo đường Hồ Chí Minh nhánh đông, đi khoảng chừng hơn 45 km.

Chúng tôi đến  Km9, đường 20 Quyết Thắng – Nơi Vườn thực vật Phong Nha tọa lạc, vào khoảng 9 giờ. Mặc dù hè nhưng ở đây có vẻ mát mẻ, dễ chịu và dể thở

Du khách tìm hiểu về đa dạng sinh học 

Một không gian rừng – nơi thiên nhiên được tôn kính

Nếu có nơi nào khiến bạn cảm thấy mình chỉ là một vị khách khiêm nhường trong thế giới của cây rừng và dòng suối, thì đó chính là Vườn Thực vật Phong Nha. Ở đây, thiên nhiên không chỉ hiện diện – mà còn được gìn giữ, chăm sóc và trân trọng từng mảng xanh, từng cành lá.

Cấu trúc của khu vườn được thiết kế như một bản hòa ca hài hòa giữa bảo tồn và trải nghiệm. Không gian được chia thành bốn phân khu chức năng – mỗi khu như một mảnh ghép thể hiện cách con người ứng xử đầy tôn trọng với thiên nhiên. Có khu giữ nguyên hiện trạng, nơi rừng rậm còn nguyên sơ như thời chưa ai đặt chân tới; khu tái sinh tự nhiên, để thiên nhiên tự chữa lành và phục hồi sau những tác động cũ; khu sưu tập – bổ sung, là “kho lưu trữ sống” của hàng loạt loài thực vật quý; và khu dịch vụ – hành chính, nơi kết nối du khách với câu chuyện rừng bằng cách hiện đại, thân thiện.

Vườn Thực vật không chỉ là điểm đến xanh mát cho những ai yêu thiên nhiên. Nó còn là một trung tâm giữ gìn nguồn gen bản địa, một nơi giáo dục môi trường đầy trực quan cho học sinh, sinh viên, nhà nghiên cứu và cả cộng đồng địa phương. Tại đây, bạn không chỉ học về rừng – mà được chạm vào tri thức sống của rừng, được lắng nghe tiếng thì thầm của tự nhiên về vòng quay sinh trưởng và tái sinh.

Vườn Thực Vật Phong Nha – Rừng và sự sống

Dạo bước trên những con đường mòn xuyên rừng, bạn sẽ thấy hệ thực vật nơi đây được chia thành nhiều vùng rõ rệt, mỗi khu như một chương sách mở ra, kể về lịch sử và sức mạnh phục hồi của thiên nhiên. Có những mảng rừng nguyên sinh  quý giá như viên ngọc được cất giấu giữa núi đồi . Những khu rừng trung bình hay nghèo, dù ít đa dạng hơn, vẫn kiên cường bám trụ nơi sườn dốc còn in dấu chân con người để lại trong quá khứ. Và rồi, có những khoảng rừng  từng bị tác động do chiến tranh, thiên tai, con người – nay đang khép lại vết thương, dần dần tái sinh như một minh chứng cho khả năng hồi phục của mẹ thiên nhiên.

Tuy nhiên, điểm đặc biệt nhất của vườn không chỉ nằm ở cấu trúc rừng, mà còn ở sự giàu của hệ thực vật. Có tới 513 loài thực vật bậc cao được ghi nhận – trải dài trên 327 chi, 122 họ thuộc 4 ngành khác nhau. Đây thực sự là một “bảo tàng sống” mà mỗi loài cây, loài cỏ đều mang theo mình một câu chuyện. Có 16 loài quý hiếm được ghi trong Sách Đỏ Việt Nam, 24 loài thuộc nhóm nguy cấp cần bảo vệ nghiêm ngặt, và 82 loài nằm trong Danh lục đỏ của IUCN toàn cầu.

Hoa rừng ngát hương

Điều thú vị là, thực vật nơi đây không chỉ đa dạng về số lượng, mà còn phong phú trong kiểu sống và công dụng. Có tới 14 nhóm dạng sống đã được ghi nhận, từ những loài cây thuốc như Bình vôi, Vằng đắng – vốn thân thuộc trong y học dân gian, cho tới hơn 160 loài cây gỗ chi phối cấu trúc tầng cao của rừng. Còn có cả cây ăn được – những loài mà người dân bản địa vẫn sử dụng trong bữa ăn hằng ngày – và những cây cảnh tinh tế tô điểm cho rừng bằng nét đẹp dịu dàng và đầy bản sắc.

Nhưng hệ sinh thái Phong Nha không chỉ dừng lại ở sắc xanh. Nơi đây là mái nhà của 343 loài động vật có xương sống – một con số đủ để khiến bất kỳ nhà sinh học nào phải dừng lại lắng nghe. Từ những loài linh trưởng quý hiếm len lỏi giữa tầng cây cao, đến những đàn chim đa dạng với 131 loài, sải cánh trên nền trời xanh, reo vui giữa tầng lá – mỗi buổi sáng nơi đây bắt đầu bằng một bản hòa ca rộn rã.

Voọc Gáy Trằng - một loài đặc hữu ở Phong Nha

Ở tầng nước và mặt đất, sự sống cũng không kém phần sôi động. 67 loài cá bơi lội giữa khe suối trong vắt, 59 loài bò sát, 31 loài lưỡng cư ẩn mình trong lớp lá mục, và 60 loài côn trùng nhỏ bé nhưng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong hệ sinh thái – tất cả tạo nên một thế giới ngầm sôi động dưới thảm rừng tưởng chừng im lặng.

Tắm rừng – chạm vào nhịp thở của đất trời

Tôi gọi chuyến đi này là “tắm rừng” – bởi mỗi bước chân len lỏi giữa lối mòn xanh thẫm là một lần tâm trí được gột rửa và tiếp thêm năng lượng từ thiên nhiên. Hương rừng ẩm mốc ngai ngái, tiếng chim vang lên từ tán lá xa, và âm thanh thác đổ dội vào từng tế bào – tất cả khiến bạn không chỉ nhìn, mà thật sự cảm lấy thiên nhiên.

Trên hành trình, điểm đầu tiên tôi dừng lại là Thác Gió – dòng nước trắng xóa đổ từ độ cao 30m giữa rừng già, chỉ cách trung tâm vườn khoảng 500m. Mùa hè, không gì sảng khoái hơn cảm giác hơi nước mát lạnh phủ lên da thịt sau một đoạn đường dốc.

Gần đó, Hồ Vàng Anh – một hồ nước tự nhiên nằm nép mình dưới tán rừng – như một tấm gương xanh soi bóng cây, bóng mây. Hồ nhỏ, nước quanh năm trong vắt, là nơi lý tưởng để nghỉ chân, hít thở và ghi lại vài khoảnh khắc tĩnh lặng giữa thiên nhiên hoang sơ.

Bước sâu hơn vào rừng là Hang Đạn – một hang khô bằng đá vôi, từng là kho vũ khí thời chiến tranh chống Mỹ. Phía trên hang, những cá thể Voọc Hà Tĩnh – loài linh trưởng quý hiếm – vẫn ngày ngày đu mình qua từng nhánh cây, tạo nên một màn trình diễn sinh thái sống động đến khó tin

Ở nơi này còn có những "cụ cây" cổ thụ – như Sao Việt hơn 100 tuổi, cao hơn 20m, chu vi thân lên tới 3m – một loài cây quý gần như đã biến mất ở nơi khác. Rồi cây Gùa bên suối Ba Khe, cao vút trên 50m, nơi trú ngụ của những đàn ong rừng và chim muông – như minh chứng cho mối quan hệ kỳ diệu giữa cây rừng và muôn loài.

Ẩn mình sâu hơn nữa là Thác Tiên – một dải nước dài 30m tuôn xuống hồ trong xanh, rộng khoảng 50m². Dưới chân thác là điểm lý tưởng cho những ai mê trượt nước, tắm suối, hay đơn giản là ngâm mình trong làn nước mát như vừa bước ra từ giấc mơ nhiệt đới.

Và nếu còn chút sức lực, đừng bỏ qua Đồi Vọng Cảnh. Đứng từ độ cao hơn 300m, bạn sẽ thu vào mắt toàn bộ thung lũng đá vôi kỳ vĩ, những nếp làng Phong Nha mờ xa sau rặng tre – cảnh vật hiện ra như một bức tranh thủy mặc sống động, chỉ chờ người chiêm ngưỡng.

Bottom of Form

Điều đáng quý nhất, có lẽ là sự hiện diện của 11 loài thú và 4 loài chim đang nằm trong Sách Đỏ Việt Nam. Chúng là minh chứng sống động cho tầm quan trọng của Vườn Thực vật Phong Nha trong công cuộc bảo tồn và nghiên cứu sinh học hiện đại.

Hồ Vàng Anh

Khi rừng đổi sắc

Mỗi mùa ở Phong Nha đều có bản nhạc riêng. Từ tháng 3 đến tháng 8, rừng rực rỡ sức sống: trời cao, nắng nhẹ, cây cối xanh rì, thác suối cuồn cuộn – cảnh nào lên ảnh cũng “chạm đỉnh sống ảo”. Còn từ tháng 12 đến tháng 2, khu rừng khoác lên vẻ đẹp trầm mặc: sương giăng, địa y bám kín thân cây mục, và không gian như được tẩm vào một lớp huyền bí rất... điện ảnh.

Đi – để yêu và giữ lấy màu xanh

Có những chuyến đi không chỉ để khám phá, mà còn để gìn giữ. Mỗi vé bạn mua khi vào Vườn Thực vật Phong Nha, mỗi bước chân đặt lên lối mòn phủ đầy lá khô, thực chất là một hành động nhỏ bé nhưng có sức lan tỏa lớn lao – bởi bạn đang góp phần vào việc giữ cho rừng được sống, cho thiên nhiên tiếp tục thở.

Vườn Thực vật không đơn thuần là điểm đến, mà là một hình mẫu của du lịch sinh thái bền vững. Ở đây, bạn không chỉ ngắm rừng mà còn trở thành một phần của công cuộc bảo tồn. Bạn có thể tự tay trồng một cây lưu niệm để lại dấu ấn cá nhân giữa thiên nhiên, hay tham gia vào những hoạt động nâng cao nhận thức về đa dạng sinh học – nơi mỗi câu chuyện về cây, về thú, về côn trùng đều có sức lay động.

Và chính hành trình ấy sẽ làm giàu thêm ký ức của bạn. Không chỉ là những tấm ảnh ghi lại khoảnh khắc đẹp, mà là cảm giác được góp phần vào điều gì đó lớn hơn – một màu xanh còn mãi cho thế hệ mai sau.

Hành trình không chỉ là trekking

Trekking Vườn Thực vật Phong Nha không giống bất kỳ cuộc leo núi nào. Bởi nó không chỉ đưa bạn đi qua những con dốc, dòng suối hay thác nước mát lành – mà còn dẫn bạn vào hành trình nội tâm, nơi sự tĩnh lặng của rừng đánh thức lại những cảm xúc đã lâu không chạm tới.

Có những nơi chỉ cần thiên nhiên lên tiếng – bằng tiếng gió trên đỉnh cây, tiếng lá khẽ chạm vai, tiếng nước thì thầm bên vách đá – là đã đủ khiến người ta muốn quay lại.

Các bài viết liên quan: 

• • Khởi đầu cho một chuyến khám phá Vườn thực vật Phong Nha
  • Vườn thực vật Phong Nha – Một điểm đến nhiều trải nghiệm

Các tour đến Vườn thực vật Phong Nha

• • Đồng Hới - Hang Tám Cô - Động Thiên Đường - Vườn thực vật - Đồng Hới
  • Đồng Hới – Hang Tám Cô – Vườn thực vật - Động Phong Nha - Đồng Hới
  • Động Thiên Đường – Suối Nước Moọc – Động Phong Nha – Vườn thực vật – Đỉnh U Bò
  • Động Phong Nha – Vườn thực vật – Hang Tám Cô - Động Thiên Đường - Suối Nước Mọc

Phong Nha Việt